خلاصه:طی سالها بخش مخابرات به عنوان یك بخش دارای انحصار طبیعی قلمداد می شده است، ولی طی سالهای اخیر با شروع آزادسازی وخصوصی سازی در كشورهای مختلف موضوع ایجاد رقابت در بازار مخابرات نیز مورد توجه قرار گرفته است. این موضوع در ایران نیز با همراه با آزادسازی صورت گرفته در بخش مورد اهمیت بوده و تلاشهایی به منظور ایجاد رقابت در بازار مخابرات انجام شده است و لذا این رساله به دنبال آن است كه موضوع ایجاد رقابت در بازار مخابرات را از طریق بررسی وجود انحصار طبیعی در این بازار تحقیق نماید. به این منظور با استفاده از داده های شركتهای زیر مجموعه شركت مخابرات ایران(شامل 30 شركت استانی و شركت همراه اول و شركت زیر ساخت) طی سالهای 1382 تا 1387 اقدام به تخمین یك تابع هزینه ترانسلوگ شده است. تخمین از روش SUR با استفاده از دادهای تجمیعی (pool) صورت گرفته است وسپس اقدام به آزمون جمع پذیری برای بررسی وجود انحصار طبیعی در بازار شده است. همچنین با استفاده از تابع هزینه تخمین زده شده برآوردی از صرفه های ناشی از مقیاس و تنوع به دست آمده است و در پایان برای نشان دادن اهمیت میزان هزینه های اجتماعی انحصار در بازار مخابرات ایران با استفاده از روش مثلث رفاه برآوردی از هزینه اجتماعی انحصار شده است. نتایج آزمون در مورد جمع پذیری تابع هزینه نشان می دهد كه تابع هزینه تخمین زده شده جمع پذیری ناحیه ای بوده و لذا دارای انحصار طبیعی بوده و رقابتی نمودن بازار باعث افزایش كارایی در آن نمی گردد همچنین نتایج نشان دهندة صرفه های ناشی از مقیاس وتنوع بالا در بازار مخابرات ایران است. از سوی دیگر انحصار كنونی در بازار مخابرات ایران بر اساس برآورد صورت گرفته هزینه های رفاهی بالایی را ایجاد نموده است( از 45 تا 63 درصد فروش) كه نیاز به مقررات گذاری از سوی دولت در این بخش به شدت وجود دارد.
فهرست مطالب
1. فصل اول
1.1. مقدمه 7
1.2. بیان مساله تحقیق 8
1.3. ضرورت انجام تحقیق 9
1.4. اهداف ، سوألات و فرضیه های تحقیق 10
1.5. روش شناسی تحقیق 11
1.5.1. روش تحقیق 11
1.5.2. روش جمع آوری اطلاعات 12
1.5.3. روش و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها 12
1.6. واژه های كلیدی 12
1.7. چشم انداز تحقیق 13
1.8. محدویت تحقیق 14
2. فصل دوم 14
2.1. مقدمه 15
2.2. بازار و شكست آن 15
2.2.1. انواع شكست بازار 16
2.2.2. نظریه‌هایی در مورد شكست بازار 17
2.3. بازار و انحصار در آن 20
2.3.1. انحصار 20
2.3.2. علل انحصار 21
2.3.3. انحصار طبیعی 23
2.4. بازار و ویژگیهای آن 28
2.4.1. ساختار بازار 28
2.4.2. رفتار بنگاه ها در بازار 34
2.4.3. عملكرد بازار 34
2.5. شناسایی ساختار بازار 35
2.5.1. تئوری تابع تولید 36
2.5.2. تئوری تابع هزینه 44
2.5.3. تغییرات تكنولوژیك 54
2.5.4. تابع هزینه پویا 58
2.5.5. ارزیابی تابع هزینه 59
2.6. شناسایی عملكرد بازار 66
2.6.1. انحصار در بازار 66
2.6.2. هزینه اجتماعی انحصار 67
2.6.3. روش های اندازه گیری هزینه اجتماعی انحصار 70
3. فصل سوم 81
3.1. مقدمه 81
3.2. مروری برمطالعات تجربی موضوع تحقیق 82
3.2.1. مطالعات مربوط به انحصار طبیعی در بخش مخابرات 82
3.2.2. مطالعات تجربی هزینه های اجتماعی انحصار 95
3.3. وضعیت مخابرات و ارتباطات در ایران 98
3.3.1. پیشینه مخابرات در ایران 98
3.3.2. بازار مخابرات ایران 99
3.3.3. جایگاه بین المللی مخابرات ایران 101
4. فصل چهارم 103
4.1. مقدمه 104
4.2. تحلیل هزینة شركت مخابرات ایران 104
4.3. داده های پژوهش 107
4.3.1. هزینة كل 107
4.3.2. ستاده 109
4.3.3. قیمت نیروی كار 110
4.3.4. قیمت سرمایه 111
4.3.5. قیمت سایر نهادها 111
4.3.6. شاخص تكنولوژی 111
4.4. تصریح مدل 111
4.5. فرآیند تخمین 113
4.6. نتایج تخمین 114
4.6.1. محاسبه كشش های جانشینی و قیمتی 118
4.7. آزمون های تابع هزینه 119
4.7.1. آزمون عدم اشتراك 119
4.7.2. آزمون تجانس (هموتتیك بودن تابع هزینه) 120
4.7.3. آزمون انحصار طبیعی 121
4.7.4. آزمون صرفه‌های ناشی از مقیاس 123
4.7.5. آزمون صرفه های ناشی از تنوع 126
4.8. محاسبه هزینه های رفاهی ناشی از انحصار 128
4.8.1. محاسبه و تفسیر هزینه های رفاهی 131
4.9. یافته های تحقیق 134
5. فصل پنجم 135
5.1. جمع بندی ومروری بر یافته های تحقیق 136
5.2. تفسیر نتایج 137
5.3. ملاحظات راجع به تفسیر نتایج 138
5.4. ارائه پیشنهادهای سیاستی 139
6. فهرست منابع 140
6.1. فارسی 140
6.2. لاتین 142
